Chanchintha mei chhitu Phullen

Mizoram Kohhran chanchin a lang thin Khandaih (Phullen) hi tlawh ve ka chak rilru hle thin a. Vanneih thlak takin Rev. Vanlalzuat, Secretary Synod Publication Board hnungzuiin May 3, 2002 khan Phullen chu tlaiah kan thleng a. A tuk tlaiah Literature Seminar kan zawh hnuin khaw hmun hlui tlawhin Pu Hranga School hmun ngei pawh ka hmu ve ta a. Kum za vel kalta a Lal ropui tak Vanphunga hova khawvel dang ngai hauh lova an tual chaina hmunte chu a lo reh riai tawh a. Losul haw tih mail oh chu hmuh tur an awm tawh lo. Pu Hranga’n School a hawn tirh laia School naupangte leh nula tlangvalte chu khawvelah awm tawh lo mahse Chanchin Tha mei chhi eng in thangtharte an hlan chhawnga, a lo eng zual zel ta a nih hi.

Chanchintha thehdarhna hmanraw pawimawh tak chu School din hi a ni a, kum 1894 April ah Pu Buanga ten Aizawl ah School an din tan a, kum thum vel hnuah an khar leh a. 1894 August ah Govt. School din a nit a a. Kum 1898 February a Zosaphluia School din chu a kaltluang zel a, Stana kuhlpui thiatna a ti hial thin. Thingtlangah chuan kum 1899 khan Julay thla chhung Chhingchhip-ah School an hawng a, November thla chhung Khawchhete ah an hawng leh a. Kum 1901 December thla atangin thla thum atan Khawrihnim, Phulpui, Maite, Zukbual, Lungtan, Khawhreng leh Ngopa ah, July 1903 ah Khandaih ah, November ah Biate ah School an hawng ta bawk. (D.D. Jones, Reports for 1903) Khawrihnim, Zukbual, Maite, Biate leh Khandaih School tan sorkarin thla tin Rs. 5/- theuh a sunctioned a ni. Khandaih School zirtirtu Hrangsaipuia chu 16.11.1902 a Baptisma chang a ni a, 7.11.1904 ah Saimanliani nen inneiin Kohhran Dan Thianghlim a Mizo innei hmasa ber an ni. Daptisma chang hmasa dangte chu Kawlzabiaka 2.7.1905 ah leh Sena Khawlhring 26.12.1905 a changte an ni.

Khandaih khua hi In 400(zali) lai an ni a, buh leh bal a tam a, mihring an tamin an taima bawk a, nuam pawh an tihle thin. October 1903 ah chuan average attendance report chu 40 a ni. School chu inkhawmnan an hmang thin a. Zanah Meichher engah sikul khatin an inkhawm thin. School awm chin chu khawtlang ti ti pawh a danglam hle a. naupang leh tlangval zingah Pathian thu awi an lo awm tak avangin Lal leh a Upate’n an ngaimawh ta a. Pathian thuawih ho lah chuan thahnem ngaiin an bei reng bawk a, Kristian an pung zel a. School an chuan thu awih tur, zahmawh sawi loh tur, Sava no khawi loh tur, rannung sawisak loh tur, Se chaih loh tur, piangsual leh mi a te nuihzat leh tur tih te an zirtira. Naupangte chuan an zawm tha hle a, nungchang leh ti ti pawh a tidanglam hle a ni.

HARHNA A THLENG:

Khasi ram Mairang Khawmpuia Mizoram atanga zuk kal mi 10 te kha April 4, 1906 ah lo thlengin Chaltlanga Khiang bulah an chawl a. an tawngtai a, eng a lo hniam zel a, an tawngtai kim chuan eng chuan an hnen a lo thlengin an hria a, an inngeih lohna a bo ta nghal a. thlarau Thianghlim hnathawh chu “Remna” ani. He khawmpuia Chhimlam atanga lokalte haw tur April 9(Monday) ah Aizawl School ah thlahin zing dar 8 ah aninkhawm a. Harhna a thleng ta a, chawhnu dar 1:30 ah anbang thei ta chauh a, mi 24 velin sual an puang a tiin Zosaphluia lehkhathawn 10.4.1906 ah kan hmu a ni. He harhnaah hian Hlunziki w/o Khuma chu a lam hmasa ber nghe nghe.

Kum 1906 khan Khandaih chuan tuivaiah Sangha an tlang vuak a. Sangha dapa an buai lain Hnuneka Pawite chuan harhna a chang ta a, hrethiam lovin an hawpuia, Tuivaiah an let leh a, “Lo tang ru ka lokal dawn e,” tih chu an lamna hla a ni. Tuivaiah pawh chuan an lam leh a, Pahtian thuawihho an lo pungkhawm a, an lam ta vek mai a ni. Hei hi ni 8.4.1906 Pathianni a ni. A khawpum chu Pathian thuin a chiah hneh ta hle mai a. He harhnaah hian sual puan te, lamte, tahte in a thawk a, an hlim em em a, an inkhawmna Sikul ah an leng ta lova, khawlaiahte an inkhawm a. Kristian an pung ta hle mai a. Lal leh Upaten an ngai thei ta lova, “Khua leh tuiah an tha lo, tihban vek tur,” an tit a a. An inkhawmte an tidarha namen lovin an bei ta a.

Missionary Zosaphluia beng a lo thleng ta a, Khandaih chu a han tlawh a, Thanga, Vanchhunga, Pasena ten an zui a. Lal Vanphunga pawhin a unau tlang hrana Lal mekte chu a chahkhawm bawk a. Zawlbukah an inkhawm lai tibuai turin Thangkama chuan mei a tuah sa hluah ta mai a, zosaphluia thinur chuan “thangkam, lal I ni tih ka hre ngai lo, Edward VII na chauh Lal a ni tih ka hria,” a ti e an ti.

Chuti chung chuan zawlbukah mi 30 lai a baptis a, chu chu ni 3.6.1906 ah a ni a, Baptisma changte chu:

1. Laltawna (1903)
2. Lalliauva (1904)
3. Sechhunzova (1903)
4. Taitea (1906)
5. Zingruma (1906)
6. Hmaihanga (1906)
7. Chawngkunga (1906)
8. Aichhunga (1905)
9. Papuia (1906)
10. Laihranga (1905)
11. Khameka (1906)
12. Chalbuanga (1906)
13. Airianga (1906)
14. Aichhunga (1905)
15. Thangzinga (1906)
16. Vanzika (1903)
17. Lalrehlova (1903)
18. Rokunga (1906)
19. Chaleka (1903)
20. Doliana (1903)
21. Thangkhama (1903)
22. Kairuma (1906)
23. Taibuanga (1906)
24. Sapremi (1906)
25. Vaikhawla (1902)
26. Thuama (1906)
27. Saithuama (1906)
28. Chalthianga (1906)
29. Tuaha (1906)

(bracket chhunga mi hi an Pathian thu awi kum a ni)

Kum 1906 hian Zoram Hmar chanah Kristian zawng zawng 267, Kohhran pakhat leh Preaching Station 17, Sunday School 9, Pathian ram thawhlawm rs. 575/- , Baptisma chang zat 89 an ni. Harhna thlen vang hian Pathian thu awia inpe thar 400 tih a ni.

Zoram dinhmun pawh hetiang hi a nihlaia Khandaiha Kristian tam tak an awm thei hi ropui tak a ni. Zorama Chanchin tha Meichher chhi hmasatu an ni a, hun harsa leh Lal ten an dona karah thih ngamin Pathian thu an awi a. Mizo Martar hmasaber Chalbuanga Lungphun pawh Phullen Biak In kawtah a awm. Thangtharte hnenah Chanchin tha min hlan chhawng zel a, tun hi min thlen ta a ni. “ In hotu Pathian thu lo hrilh thintu che u chu hrereng ula, an awm dana thil chhuakte ngaihtuahin an rind an zir rawh u.” Hebrai 13:7 Pathian thu awih hmasa, Pathian thu min lo hrilh thintute hi hriatreng kan ba a, an rindan zir a tu a, lawmthu sawi pawh a tul a ni.


(He thu hi Dr. Lalzama, Ex-Minister ziak, Phullen Presbyterian Kohhran Centenary (1903-2003) Souvenir, Centenary Souvenir Publication Board Phullen Presbyterian Kohhran in September 2004 a an chuah atanga lak chhawn a ni e.)

Comments

  1. Ekhai, va lawm awm ve o.va nuam ta em.in lova chang kang bik ve o.

    ReplyDelete
  2. tezualipa,, in lo va.. ti suh?? kan lo va? ti zawk teh. Thu leh Picture lam rawn thawn chur chur teh le,.

    ReplyDelete
  3. Kan khaw chanchin chiang lehzualin kan hrethei ta ava lawm awm thin ve aw

    ReplyDelete
  4. Pu Xoseph..(Pu kan ti mai che a nih hi) A lawm awm lutuk,,
    Tha viau lo mahse, keini ho tan bakah, State dang leh Foreign lama kan milehsa awm te tan kan han ti ve a, thu ziak rei tawh deuh poh kan post tel zel mai a nih hi.. I ron post ve ngei pawh kan beisei e. A post na tur chu kan tarlan tawh kha aw..

    ReplyDelete

Post a Comment

Popular posts from this blog

PHULLEN DIARY 2020

MARTAR CHALBUANGA CHHANGTE - MIZO ZINGA KRISTIAN MARTAR HMASA BER